Kategoria: Kartoteka

Kartoteka – Joanna Kulmowa

Kartoteka - Joanna Kulmowa - przedstawiciel literatury polskiej
Joanna Kulmowa, fragment

Joanna Kulmowa

25 marca 1928 – 17 czerwca 2018

Polska poetka, pisarka, aktorka, autorka sztuk teatralnych, słuchowisk radiowych, utworów satyrycznych, scenariuszy telewizyjnych, piosenek, oratoriów, librett, misteriów religijnych, książek dla dzieci i młodzieży.

Co to jest radość?

Niebo, kiedy nagle w kałuży zaświeci.

Ciepły wiatr

niespodziany

Co nam wybiega naprzeciw,

i jeszcze:

wcześnie rano chleb,

kiedy słońce w ostrzu noża tuż obok.

I ni stąd, ni zowąd,

twój uśmiech,

mój uśmiech

I tam w górze, dziko rozpędzony

obłok.

– Joanna Kulmowa Co to jest radość?

Kartoteka – Narcyza Żmichowska

Kartoteka - Narcyza Żmichowska - przedstawiciel literatury polskiej
Narcyza Żmichowska, fragment

Narcyza Żmichowska

4 marca 1819 – 25 grudnia 1876

Polska powieściopisarka i poetka, nauczycielka, guwernantka, dydaktyk, pedagog, autorka programu nauczania dla dziewcząt, kolporterka, skazana za działalność konspiracyjną na więzienie, prekursorka feminizmu w Polsce („królowa pszczół” według Tadeusza Boya-Żeleńskiego), założycielka grupy „Entuzjastek”, zachęcająca do tworzenia „siostrzanych więzi” (idea tzw. „posiestrzenia”), autorka Poganki, nowoczesnej powieści szkatułkowej (budową przypomina postmodernistyczne eksperymenty dwudziestowieczne), a także korespondencji, która zasługuje na szczególną uwagę.

Wszystko, czego już nie ma, wszystko, co jest, wszystko, co będzie, to się znajduje w książkach […].

– Narcyza Żmichowska Poganka

Kartoteka – Pola Gojawiczyńska

Kartoteka - Pola Gojawiczyńska - przedstawiciel literatury polskiej
Pola Gojawiczyńska. fragment

Pola Gojawiczyńska

1 kwietnia 1896 – 29 marca 1963

Polska pisarka, działaczka niepodległościowa, jedna z najpopularniejszych w dwudziestoleciu międzywojennym, autorka zekranizowanych autobiograficznych powieści (dylogii warszawskiej) Dziewczęta z Nowolipek i Rajska jabłoń, które przyniosły jej rozgłos, a także powieści Ziemia Elżbiety, poruszająca w swej twórczości wątki psychologiczne i społeczno-obyczajowe związane ze środowiskiem proletariackim  i drobnomieszczańskim Warszawy i Śląska.

Żyć można jakkolwiek bądź, wszystko jedno, jak się żyje, jak się przeżywa życie. Zawsze ono wychodzi na złe, kończy się jakby w pół drogi.

– Pola Gojawiczyńska Dziewczęta z Nowolipek

Kartoteka – Maria Komornicka

Kartoteka - Maria Komornicka - przedstawiciel literatury polskiej
Maria Komornicka, fragment

Maria Komornicka

Piotr Odmieniec Włast

25 lipca 1876 – 8 marca 1949

Polska poetka i pisarka doby Młodej Polski, także tłumaczka i krytyk literacki, współautorka manifestu literackiego Forpoczty, autorka Xięgi poezji idyllicznej, uznawana za niepokorną i bezkompromisową pisarkę, kobietę wyzwoloną, skłonną do prowokacji, o postępowych poglądach, szerokich horyzontach myślowych, przełamującej konwenanse, która nie godząc się na zastany stan rzeczy przemieniła się w mężczyznę. Po uznaniu jej przez rodzinę za obłąkaną, praktycznym ubezwłasnowolnieniu i wieloletnim zamknięciu w sanatoriach i szpitalach dla nerwowo chorych, została zapomniana jeszcze za życia i była przez dziesięciolecia nieobecna w kanonie historycznoliterackim. Pod koniec XX wieku Maria Janion opowiedziała się za poetką i należnym jej miejscem (wyraziła się przeciw jej patologizacji) w wieku XXI zaszła istotna zmiana – poetka i jej twórczość znalazły się w kręgu zainteresowań wielu – krytyków feministycznych, badaczy LGBT, dziennikarzy, twórców filmowych i teatralnych.

Kartoteka – Kazimiera Iłłakowiczówna

Kartoteka - Kazimiera Iłłakowiczówna - przedstawiciel literatury polskiej
Kazimiera Iłłakowiczówna, fragment

Kazimiera Iłłakowiczówna

6 sierpnia 1889 – 16 lutego 1983

Polska poetka, pisarka, tłumaczka, poliglotka (przetłumaczyła m. in. Annę Kareninę Tołstoja, poezję Emily Dickinson i Endre Adyego), osobisty sekretarz Józefa Piłsudskiego, jedna z największych postaci życia literackiego doby międzywojnia, choć związana z grupą Skamander, to zawsze osobna.